Ợ chua hay ợ nóng là căn bệnh phổ biến về đường tiêu hóa. Việc lựa chọn các loại thực phẩm thích hợp để có một chế độ ăn hợp lý là yếu tố rất quan trọng để phòng ngừa bệnh này.
Ợ chua không chỉ gặp ở người lớn mà ngay cả những đứa trẻ, sớm có thói quen ăn những thức ăn nhiều dầu mỡ như thực phẩm chiên xào, bơ, pho mát, dầu ăn… và uống sữa nguyên chất trong khi ăn cũng không tránh khỏi những chứng bệnh này.
Triệu chứng và nguyên nhân
Triệu chứng chính của ợ chua thường gặp là cảm giác đau rát ở phần trên của bụng, ngay dưới xương ức, rồi lan lên họng Triệu chứng chính của ợ chua thường gặp là cảm giác đau rát ở phần trên của bụng, ngay dưới xương ức, rồi lan lên họng. Các triệu chứng kèm theo bao gồm buồn nôn, nhai và nuốt bị trở ngại khi ăn, khó ngủ vào ban đêm, thở khò khè mệt nhọc và đôi khi nghẹt thở khi nằm nghiêng.
Chứng ợ chua có nhiều nguyên nhân gây nên nhưng phổ biến nhất là do quá trình tiêu hóa thức ăn dư thừa axit. Cùng lúc với động tác nhào nặn, co bóp để xay nhuyễn thức ăn của dạ dày, axit trong dạ dày có thể men theo thành bao tử trào ngược lên thực quản do vận động giữa dạ dày và thực quản bị yếu đi, gây tình trạng ợ chua và kéo theo cảm giác nóng rát ở vùng dưới xương ức.
Cảm giác đau nhói vùng ngực thường khiến bệnh nhân lầm tưởng với những cơn đau tim. Vì thế việc cần làm trước tiên là nên thăm khám bác sĩ ngay khi có triệu chứng để xác định rõ bệnh tình, tránh tình trạng”tiền vẫn mất”mà”tật vẫn mang”do chữa không đúng bệnh.
Bình thường, ợ chua không nguy hiểm. Tuy nhiên không ít trường hợp viêm họng mãn tính, viêm xoang là do hậu quả của chứng ợ chua không được chữa trị đến nơi đến chốn. Dịch bao tử dư thừa có thể tràn vào cuống phổi, nhất là khi người bệnh nằm, và đưa tới khó thở, viêm phế quản và phổi. Ợ chua có thể giới hạn các hoạt động hàng ngày của người bệnh và đưa tới một số biến chứng trầm trọng của dạ dày như viêm loét, xuất huyết, co thắt đôi khi gây ung thư thực quản.
Chất chua trong dạ dày là nguyên nhân gây kích ứng niêm mạc dạ dày và dẫn đến hậu quả viêm hang vị, bệnh lý rất thường gặp hiện nay. Kích ứng do chất chua còn có thể là đòn bảy đưa đến hậu quả viêm tấy, xuất huyết hay thậm chí ung bướu ác tính dọc trên thực quản đến tận vùng cổ họng. Chính vì thế, bệnh nhân nên tích cực phòng ngừa và chữa trị bệnh để giảm thiểu những biến chứng do bệnh gây ra. Điều trị ợ chua không dễ, nhưng chúng ta có thể loại bỏ bằng cách chọn lựa những thực phẩm phù hợp và điều chỉnh thói quen ăn uống của mình.
Cần thay đổi thói quen ăn uống
Trước hết, khi bị chứng này, bạn nên tăng lượng chất đạm, chất xơ trong khẩu phần ăn hàng ngày của mình. Chất đạm có tác dụng trung hòa nước chua trong dạ dày và giúp nước chua khó trào ngược lên trên thực quản. Trái với suy nghĩ của nhiều người, chế độ ăn đầy đủ thịt cá vẫn tốt cho người bị ợ chua hơn một chế độ”chay trường”và các thức ăn từ nếp, gạo tức là món ăn rất tốt cho người có đường tiêu hóa nhạy cảm, có tác dụng giúp cơ thể bớt táo bón – là một trong các lý do khiến dạ dày co thắt với nhịp bất lợi cho cơ thể…
Khi bị mắc chứng bệnh ợ chua nên bổ xung nhiều chất xơ
Uống nhiều nước trong và sau bữa ăn cũng cần chú ý để tối ưu hóa tác dụng nhuận trường của chất xơ. Rau cải không chỉ tốt nhờ nhiều chất xơ có thể bảo vệ niêm mạc đường tiêu hóa, là món ăn nên có mặt thường xuyên trong thời gian điều trị chứng ợ chua.
Các loại dấm chuối hay táo tuy là dạng thức uống chua nhưng là thứ thuốc chống co thắt đường tiêu hóa rất hữu hiệu. Tuy nhiên các nước trái cây quá chua lại có thể gây phản xạ co thắt thực quản và vô tình tiếp tay cho chứng ợ chua. Bạn nên pha loãng các thức uống trên với nước theo tỉ lệ hợp lý để có một thức uống bổ dưỡng và không làm trầm trọng thêm tình trạng sức khỏe hiện thời.
Bạn cần hạn chế một số thực phẩm gia tăng sự sản xuất axit trong bao tử và làm bao tử co thắt nhiều hơn như thức ăn có nhiều chất béo chứa gia vị như nước sốt, bơ, dầu ô-liu… Bạn cũng nên kiêng cả cà phê, rượu, trà, nước ngọt có ga, các chất kích thích khác và các loại rau thơm như húng tây, ngò… Chúng có khả năng làm nắp đậy bao tử yếu đi và axit sẽ có dịp trào ngược dễ dàng hơn, các loại tinh dầu thực vật, gia vị như hành tỏi… cũng có tác dụng tương tự khi gây giãn nở vùng hang vị giúp nước chua dễ dàng trào ngược.
Vì thế thói quen ngậm kẹo the, bạc hà không nên duy trì ở người mắc chứng ợ chua cũng như các loại cháo và súp loãng sẽ làm bạn dễ bị trào ngược thức ăn hơn, tốt nhất bạn nên kết hợp ăn kèm thức ăn dạng lỏng với dạng khô. Một vài loại hoa quả, trái cây như chuối, cam quýt, hồng, tỏi, cà chua, khoai lang… giàu đường và axit hữu cơ nếu ăn thường xuyên sẽ gây ra trạng thái khó tiêu, rối loạn chức năng của dạ dày và ruột do dư thừa axit. Bệnh nhân nên lưu ý tránh không sử dụng các loại trái cây đó.
Bên cạnh việc lựa chọn thức ăn, thói quen ăn uống cũng có tác động rất lớn đến bệnh tình của bạn. Ăn quá nhanh nghĩa là bạn phải nuốt những miếng to và chúng sẽ nằm nguyên trong bụng khiến dạ dày khó tiêu hóa. Đừng ăn quá no, ăn thật chậm, nhai thật kỹ để dạ dày cũng chậm rãi làm việc.
Nếu tiện, bạn nên chia các bữa chính ra thành các bữa nhỏ trong ngày và chỉ ăn nhẹ ở mỗi bữa để tránh tình trạng quá no. Khi ăn theo nhịp đưa thức ăn vào miệng mà bạn sẽ nuốt vào nhiều không khí sẽ mang theo axit, gây cảm giác chua đắng. Vì vậy ăn từ từ, nhai kỹ giúp bạn tránh nguy cơ ợ nhiều. Tránh vừa ăn vừa uống sẽ khiến bạn dễ đầy bụng và thức ăn sẽ bị dồn lên. Khi uống, không nên sử dụng ống hút. Ăn xong cần đứng lên, đi dạo cho thức ăn mau tiêu, đừng nên nằm hay ngồi chồm ra phía trước ngay sau bữa ăn.
Khi ngủ, bạn nên kê gối cao hơn người, nằm nghiêng sang phía trái để đẩy thức ăn trong dạ dày ra xa chỗ tiếp giáp thực quản và bao tử. Tuy nhiên khi đau, bạn không nên nằm nghỉ, thức ăn sẽ dễ trào lên miệng. Tư thế nằm nghiêng qua trái tốt cho bao tử hơn nằm sấp hoặc nghiêng bên phải.
Vận động cơ thể đều đặn giúp bạn tránh béo phì nên áp lực trong ổ bụng sẽ giảm phần nào. Mặc quần quá chật, bao tử bị ép làm áp suất bị đẩy lên cao, thức ăn đồng thời cũng bị đẩy ngược lên. Phụ nữ mang thai cũng khó tránh được chứng ợ chua do trọng lượng cơ thể gây tăng sức ép lên bụng, tuy nhiên triệu chứng này sẽ giảm sau khi sinh vì vậy không nên tự uống các loại thuốc không được bác sĩ chỉ định.
Khi chứng ợ chua xuất hiện nhiều lần trong tuần và kéo dài hơn 3 tuần lễ, bạn nên đi thăm khám bác sĩ chuyên khoa, có thể đó là triệu chứng đầu của bệnh loét dạ dày. Bạn sẽ được chỉ định áp dụng các phương thức phát hiện bệnh, bên cạnh các dấu hiệu thông thường tùy theo tình trạng bệnh như nội soi, chụp Xquang thực quản và dạ dày, đo độ làm việc của cơ vòng với máy đo đặc biệt và bạn cũng có thể được kiểm tra mức độ chất chua dội ngược lên thực quản trong một quãng thời gian xác định.
